Denizde bulunan mal ganimettir ve bulana ait olur” savı yanlıştır.
Ganimet;
Bir savaşta yenik tarafa ait olup kazanan tarafın zorla elkoyduğu mallara,
Yağmayla elegeçen mallara denir, bir anlamda buna hırsızlık malı da diyebiliriz.
Ancak ganimet bir rastlantı sonucu ele geçen bir imkan ya da kazancı da tanımlar.
Örneğin denizde giderken bir teknenin kaybettiği bir bot buldunuz. Bu bot mal olarak bir ganimet değildir ama bir kazanç imkanıdır. Bulduğunuz malı sahibine iade ettiğiniz takdirde bunun karşılığında uygun bir bedel talep edebilir ve alabilirsiniz. “Buldum, bu bot şimdi benim oldu” diyemezsiniz, derseniz de hırsızlığınızı kabul etmiş olursunuz. Yolda yürürken düşürdüğünüz kaleminiz ya da saatiniz, kaybolabilir ama sahibi değişmez. Kalem ya da saati bulan kişi mal sahibini aramakla yümlüdür. Kayıp eşya büroları neden var ki?
Bot örneğinde de mal sahibini bulmaya çalışmanız gerekir. Tabii bulduğunuz botu en yakın Liman Başkanlığına da teslim edebilirsiniz. Bulduğunuz botun sahibini üzerinde taşıdığı isimden bulabilirsiniz, bu nedenledir ki cinsi ne olursa olsun, her teknenin üzerinde ismi ve bağlı olduğu liman ismi yazılı olmak gerekir. Bu arada marinalarımızdan birisinde bağlı bulunan bir motor yatın kocaman kocaman pirinç harflerle yazılmış isminin altında aynen L.M.İST. yazdığını görmenizi isterim. Düşünün şimdi, liman ismi böyle yazılmış bir tekne uluslararası sularda terkedilmiş olarak bulunsa L.M.İST. harflerinin “limanı İstanbul’dur” anlamına geldiği nasıl anlaşılacaktır? Oysa limanın adı geminin adı altında L. siz veya B.L.siz tam olarak yazılmış olmalıdır.
Kimi ülkelerde teknelerin kayıt numarası vardır ve bordalarında bu numara ile bağlama limanı da yazılıdır. Bu teknenin ayrıca bir adı da olur ama asıl önemli ve geçerli olan numaradır. Özellikle İtalyan ve ABD bayraklı teknelerde numaralar hayli göze batacak şekilde yazılır. İngiltere’de örneğin çokça rastlanır; tekne sahibinin üyesi olduğu kulübün adı da isminin altında veya yanında yer alır. Bütün bunlar teknenin sahibini bulmayı kolaylaştırıcı faktörlerdir.
Bulduğunuz botun bir tekneye ait olduğunun kolaylıkla anlaşılabilmesi için üzerine “tender to …….” kelimeleri ile ait olduğu teknenin adı sonra da bağlama limanı yazılır. Yani “………bağlı……..yatına ait patalya” yazmak gerekir, ki botu bulan sahibine iade edebilsin ve eline geçmiş fırsatı değerlendirmiş olsun, hırsızlık kompleksine kapılmasın.
Kaldı ki kaybolan teknenin sahipliği, eğer tekne sigortalı idiyse, sigorta şirketine geçer. Teknesini kaybeden bedelini sigortadan alır ama bu defa sahip değişmiştir. Yani karşınızda teknenin bir sahibi her zaman olacaktır.
Bu durum örneğin bir ülkenin karasularında batmış bir tekneyi çıkartıp yüzdürmek için dahi neden önce sahibinden izin alınması gerektiğini de açıklar. Teknenin bir ülke karasuları içinde batmış olması onun sahibini değiştirmez. Örneğin 150.000 Euro bedelle sigortalanmış bir yatın bizim kıyılarımızda bir yerde batmış ve bulunamamış olması halinde yatın sahibi, sigortasından parasını alacaktır. Tekne şimdi diyelim ki 50 metre derinlikte bir yerlerde yatmaktadır ve sahibi artık sigorta şirketidir. Dalgıçlıkla uğraşanlar bazen bu tür teknelere rastlayabilirler. O zaman yapacakları en doğru iş, önce teknenin adını ve limanını öğrenmek, sonra sahibine ulaşmak ve yerini söylemeksizin teknesinin bulunduğunu bildirmek ve kanıtlamaktır.
Bu durumda, sahibi eğer sigorta şirketi olmuşsa, şirket tekne üzerindeki haklarını, tekneyi bulan kişiye düşük bir bedel karşılığında terkedebilir. Teknenin sudan çıkarılması işte ancak böyle bir satış işleminin gerçekleşmesinden sonra olabilir. Burada imkan anlamında ganimet elde edilmiştir ve henüz batık vaziyette olan bir teknenin sahibi ancak şimdi onu bulan kişidir. Yeni sahip para harcayacak, tekneyi sudan çıkartacak ve eğer tekne yabancı bayraklı ise ve Türk bayrağına geçirmeyi düşünüyorsa ayrıca gümrük vergisi ve/veya KDV de ödeyecektir.
Sigorta şirketi tekneyi denizden kendisi çıkartmak isterse de o zaman bedel teknenin yerinin onu bulan tarafından doğru olarak bildirilmesi ve kanıtlanması karşılığında ödenecektir. İşlem bu yolda yürütülmeden tekne üzerinden parça sökmek ve bunları kendi cebi için değerlendirmek sualtı korsanlığıdır, haksızlıktır, hırsızlıktır.
Olaya böyle bakılınca İstanbul’da Kumkapı sahillerinde özellikle lodos fırtınalarında demirde terkedilmiş yatan ve genellikle ucuz bayrak ülkelerinde kayıtlı gemilerin karaya vurduktan sonra yıllarca yerlerinden oynatılmadığını anlamak daha kolaylaşır. Bu şekilde terkedilmiş bir geminin, ola ki sigorta primleri ödenmediği için sigortalılık hali devam etmemektedir, dolayısiyle asıl sahibine ulaşılması gerekmektedir. Asıl sahip ise bir ucuz bayrak ülkesinde bir adrestir ve bu adreste sorumlu bir kişi bulmak olanak dışıdır veya çok güçtür. Bütün bu yolların araştırılması süresince sahipli mala kimse elkoyamaz ve yıllar süren yazışmalar ve araştırmalar sonunda olay, geminin sahibi bulunamadığı için yargıya intikal eder, yerinden kaldırılmasına ve satılmasına karar çıkması beklenir. Karar sonucunda geminin kurtarılıp satılması ile para kazanmak mümkün olacaksa birileri buna talip olur, hiç talibi çıkmazsa da liman, olmayan parasıyla gemiyi yerinden oynatamayacağı için herşeyi ağırdan alır, korsanlar gemiyi ufak ufak yerler, sonunda onlar için de iş artık ekonomik olmaktan çıkar, kalan hurdalar oralarda kalır; bu kez başka yerler, örneğin yerel idareler kentin güzelliğini bozduğu için seferber olup bastırırlar, bir yerlerden hurdayı attıracak kadar para bulunur ve leş ortadan kalkar.
Alıntı:Teoman Arsay
Ceza hukuku dersine ilişkin makalenizi buldum ve okudum. Mesela, Sahilde kumların içinde altın yüzük buldum. Yüzük içinde herhangi bir iz emare yok, sahibini bulma gibi bir imkan da yok. Esas bu konuyu araştırıyordum.
YanıtlaSilYüzük atılmış veya terkedilmiş ise hırsızlık oluşmayacaktır. Başka ne diyebiliriz?