BALIKÇI GEMİSİNİN KISIMLARI
Balıkçı Gemisinin Kısımlarını Düzenlemek
Besin kaynağı olarak balıkçılıktan yararlanma tarihin ilk çağlarından bu yana
süregelen bir olgudur. Gelişen teknolojik imkânlara göre balıkçılık da biçim ve yöntem
değiştirerek günümüz modern balıkçılık düzeyine ulaşmıştır. Balıkçılık açısından gelişmiş
ülkelerle karşılaştırıldığında, Türkiye balıkçılık sektörünün bazı eksik ve geliştirilmesi
gereken yönleri olmakla birlikte, ülkemiz denizlerinde yapılan balıkçılığın genel anlamda
modern balıkçılık olduğunu söylemekmümkündür.
Önceleri ilkel ve basit aletlerle gerçekleştirilen su ürünleri avcılığı zamanla gelişen
teknolojiye paralel olarak günümüzün modern av araç ve gereçleriyle yapılmaya
başlanmıştır. Balıkçı gemileri, avlanma teknolojisinin en önemli elemanı ve balık av araçları
arasında da hâlen en değerli olanıdır. Avlanma teknolojisi ise ülkemiz üretimine olan katkısı,
sağladığı ekonomik ve sosyal yararlar açısından Türkiye su ürünleri sektörü içerisinde
önemli bir alt sektör olarak yer almakta ve üretim girdileri arasında önemli bir payı
oluşturmaktadır.
Kıyı ve kıyı ötesi balıkçılık karakterini taşıyan ülkemizde balıkçı gemileri, büyük
ölçüde kıyılarda avlanan yakın sahil teknesi olma özelliklerini göstermektedir. Ülkemiz
sularında kullanılan balıkçı gemileri için kabul edilmiş kesin bir sınıflama olmamakla
birlikte Su Ürünleri İstatistikleri'nde balıkçı gemileri hem fiziki görünümlerine ve hem de
yaptıkları avcılık türlerine göre sınıflandırılmışlardır. Balıkçı gemilerinin avcılık türleri genel
olarak, geminin kullandığı ağ ve aracın adıyla tanımlanır. Örneğin sürütme ağıyla avcılık
yapan bir balıkçı teknesi trol teknesi veya çevirme ağı kullanan bir gemi ise gırgır teknesi
olarak adlandırılır.
Balıkçı gemileri, denizde ve tatlı sularda su ürünlerinin avlanmasında, üretilmesinde,
korunmasında, işlenmesinde, taşınmasında kullanılan gemilerdir. Av gemisi ise sadece su
ürünlerinin yakalanmasında kullanılan gemilerdir. Küçük av gemilerinde av aletleri denize
elle bırakılır ve alınır. Orta veya büyük ölçülerdeki av gemilerinde ise yürütücü
makinelerinin dışında bumbalar, vinçler, ağ ve parakete çekicileri, ağ çekme ve istifleme
makaraları (pover blok), balık bulucu cihazlar ve diğer özel donanımlar ve bulunmaktadır.
Balık taşıma ve işleme gemilerinde dondurma ve soğuk muhafaza depoları, buzla muhafaza
depoları, konserve, balık yağı, balık unu, yem fabrikaları bulunmaktadır.
Av gemisi, av donanımlarının en önemli ve büyük parçasıdır. Av gemisinin kapasitesi,
av metodunun çeşidine, avlanacak balık miktarına bağlıdır. Yakalanacak balığın miktarı
geminin kapasitesi ile sınırlıdır. Bir av gemisi yaptırmayı tasarlayan bir balıkçı, maddi,
imkânlarının elverdiği, su ürünleri kanunlarının izin verdiği ölçüde en iyi ekonomik
sonuçları olacak şekilde gemisinin teknik alet ve cihazlarla donatmalıdır. Bu gemi ilerde
daha gelişecek alet ve cihazların monte edilmesine de uygun olmalıdır. Av gemisi
uygulanacak av metoduna, av kapasitesine uygun seçilmelidir. Gereksiz lüks donatıma,
faydasız cihazlara yer verilmemelidir. Günümüzde teknik gelişmelerin modernize ettiği av
gemileri yalnız tekne yapışı ye makineleri yönünden gelişmemiştir. Bu gemiler aynı
zamanda sevk ve idareleri, av operasyonundaki yardımcı donanımlar, balıkların muhafazası,
haberleşme gibi imkânlar bakımından da balıkçı gemilerinde, her türlü hava şartlarına karşı
dayanıklı olması, yüksek bir denge yeteneği, yüksek seyir ve manevra yeteneği, avlanan su
ürünlerinin en iyi bir şekilde muhafaza imkânları olmalıdır.
Balıkçı Gemilerinin Sınıfllandırılması
Av Gemileri
Trol Gemileri
Yandan çekmeli troller
Kıçtan çekmeli troller
Soğuk muhafazalı troller
Fabrikalı troller
Yanlardan bumbalı troller
Çevirme Gemileri
Ø
Ø
Ø
Gırgır gemileri
Voli gemileri
Tekne ığrıbı gemileri
1.2.1.3. Tarama Gemileri
1.2.1.4. Kaldırma Ağı Gemileri
1.2.1.5.Galsama (Uzatma)Ağı Gemileri
1.2.1.6.Tuzak Kurma Gemileri
1.2.1.7.Olta Ve Parakete Gemileri
Ø
Ø
Ø
Ø
EI olta bakımları gemileri
Kamışlı olta gemileri
Sürükleme olta takımları gemileri
Parakete gemileri
Pompalı Av Gemileri
Çok Amaçlı Av Gemileri.
Çevirme ve olta gemileri
Trol ve gırgır gemileri.
Trol ve tarama gemileri,
Çok amaçlı diğer av gemileri,
Özelliği Olmayan Av Gemileri,
Avcılıkta Kullanılan Diğer Balıkçılık Gemileri;
Ana Gemiler
Fabrika gemileri
Balık Taşıyıcı Gemiler
Araştırma Gemileri
Kontrol Gemileri.
Balıkçılık Eğitimi Gemileri
Diğer Balıkçılık Gemileri.
Bu gemiler yapılış stillerine, inşa malzemelerine, yürütme güçlerine veya başka
görüşlere göre de sınıflandırılabilirler.
Küçük gemiler: Genellikle ağaçtan yapılmışlardır. Bunlar çok eski devirlerden
beri sahil sularında kullanılmaktadır. Eskiden üstü tamamen açıktı. Bugün bu
teknelerin üstünün bir kısmı kapalıdır. Hemen hepsi motorludur. Bunlar kolayca
elle basit ırgatlarla karaya çekilebilmektedirler.
Daha büyük ağaç ve çelik saç gemiler: Bunlar uzak denizlerde ve açık
denizlerde kullanılmaktadır. Bu gemiler trol, gırgır, orkinos, kılıç parakete av
gemileridir. Ağaç gemilerin yapımı basit, onarımı ucuzdur. Çelik gemiler pahalı
ancak, sağlam, dengeli, konforlu olup, çok daha fazla teknik imkânları
donatılabilmektedir. Av gemilerinde kullanılan makinelerin hemen hepsi
dizeldir.
Balıkçı Gemilerinin Özellikleri
Hız ve manevra yeteneği: Balığın aranması, bulunan balığın sıkıştırılması,
yakalanan balığın kısa zamanda tazeliğini kaybetmeden satış limanlarına sevk
edilmesi için bu gemiler yüksek hıza sahip olmalıdır. Teknenin boyu, genişliği,
derinliği, deplasmanı, draft çizgisinin altındaki gövde şekli, trimi ve tabii ki
makinenin gücü ve çeşidi geminin hızını tayin eder. Örneğin, 300 gross tonluk
orkinos parakete gemisi 12 mil,100 grostonluk trol gemisi 11 mil hız yapması
gerekir. Bazı av metotlarının operasyonu sırasında geminin hızının oldukça
düşük olması (ölü hızda) istenir. Yine av metoduna göre bazı av gemilerinin
manevra yeteneğinin çok yüksek olması istenir. Operasyon sırasında dümenin
etkili çalışmalı, devir dairesi oldukça küçük olmalı, başlama, durma, ileri ve
tornistan hareketler için yürütme makinesinin kumandası basit, çabuk ve
güvenli olmalıdır. Orta hız yüksek hız veya düşük hızda makinenin devri
düzgün olmalıdır.
Kuvvetli rüzgâr ve dalgalara karşı dayanıklı olmalıdır. Teknenin dengesi,
yüzmesi çok iyi bir kıç ve dalga salınışları ise az olmalıdır.
Uzun mesafe ve açık denizlerde seyir yapabilmelidir,
Yakalanan balığın taze ve buz içinde korunması veya soğuk donmuş koruma
imkânları olmalıdır. Balıkları, satış limanına taşıyabilmeli. Açık deniz
balıkçılığı yapan gemilerin balık işleme ve konserve makineleri olmalıdır.
Av gemisinin etkili ve ekonomik sonuç olabilmesi için av donanımları ve
cihazları tam olmalıdır. Bunlar olta makineleri, parakete makaraları, lif ve çelik
tel halatları çeken vinçler ve makaralar, ağ çekme makaraları, özel vinçler,
gırgırda ağ toplama makarası (pover block) vb.dir.
Teknenin Temel Ölçüleri
Teknenin temel ölçüleri uzunluk, genişlik ve derinliktir. Bunlar bir geminin
kapasitesinin belirlenmesinde en önemli elemanlardır.
Uzunluk (length)
Tam boy (LOA): Geminin pruva başlangıcı ile pupa sonu arasındaki yatay
mesafedir.
Kaimler arası boy (LPP veya L): yüklü su hattında ön düşey (FP) ile kıç
düşey (AP) arasındaki yatay mesafedir. LPP’nin ortası tekneninde ortasıdır.
Şekil 1.1: Gemi Boyu
Kalıp Genişliği (Breadth veya extreme breadth, B:
Geminin en geniş kısmındaki yatay mesafedir.
Kalıp Derinliği (Depth, D) :
Geminin ortasında omurga üstünden ana güverteye kadar olan mesafedir.
Şekil 1. 2: Gemi genişliği
Şekil 1,3: Geminin derinliği
Draft (Draft draught, d.) :
Geminin omurgasının üstünden yüklü su hattına kadar olan mesafedir.
Fribord (Freeboard):
Özgür borda yüksekliği de denir. Yüklü geminin ortasında su hattında ana güvertenin üstüne
kadar yüksekliktir. Derinlikten draftı çıkarararak fribordu bulabiliriz.
Şekil 1.4: Geminin draftı ve fribord derinliği
Küçük Balıkçı Gemilerinde Tonaj Ölçüleri
Net Hacim (m3 )
Geminin bütün kapalı yerlerinin hacminden(m3) gemi adamların kamaraları, demirlik,
denge tankları, harita kamarası, dümen donanım kamarası, makine dairesi, ambarlar bütün
bunların üstündeki güverte çıkarıldığında elde edilen değerdir.
Net Tonaj(net hacim)x0,353
Deplasman Tonaj
Geminin içindeki yakıtın, suyun ve personelin ton olarak ağırlığıdır. Genel olarak
balıkçı gemilerinde deplasman grostondan büyüktür.
Boş deplasman: Tekne, makine ve çeşitli donanımların toplam ağırlığıdır.
Yüklü deplasman: Gemi teknesi ile yükünün gerçek ağırlığıdır.
Dedveyt Tonaj(DW)
Geminin yüklü deplasman tonajı ile boş deplasman tonajı ile boş deplasman tonajı
arasındaki farktır. Diğer ifade ile gemi yaz draftına kadar battığında yük, personel kumanya,
tatlı suyun toplam ağırlığıdır.
Gros Tonaj
Genel olarak balıkçı teknelerinin ölçüşü gros tonaj ile ifade edilir. Bunun tanımı
ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir.
1969 uluslararası gemilerin tonajını ölçme konferansında 24 metreden uzun gemiler
için gros tonajın tayininde aşağıdaki formül kabul edilmiştir. Bu kural 1982‘de yürürlüğe
girmiştir.
GT= K x V
V = Bir geminin bütün kapalı kısımlarının metre küp hacmidir.
K1= 0,2 / 0,02 Log10 V' dır.
Aşağıdaki grafikte bazı istisnalarla balıkçı gemilerine de uygulanabilen geminin tam
boyu ile grostonajı arası bağıntı verilmiştir. Bu grafik yolu ile bulunan gros tonaj
gerçeğinden en fazla % 20 farklı olabilir.
Boyu 24 metreden az olan teknelere. Aşağıdaki tanım uygulanmaktadır, 100
feet küp veya 2,83 m3 /1000/353 m3 kapalı hacım l gros tondur.
Geminin gros tonajı üst güvertenin üstünde ve altındaki kapalı yerlerin
hacmine göre,
Üst güvertenin altındaki kapalı kısımların hacmi
Üst güvertenin üzerindeki kapalı kısımların hacmi olmak üzere
GT=(a+b)x 0,353(metrik sistem) veya
GT==(a+b)x l,0 (İngiliz sistemi)
Balıkçı Gemisinin Makinesi
Balıkçı gemisinin ölçüşü, stili, donatımı ve bilhassa makinesinin seçimi başarılı
avcılık için en önde gelen hususlardır.
Altmış yıldan beri balıkçı gemilerinde dizel makineler kullanılmaktadır. Bugün hemen
hepsi dizeldir.
Teknenin Hızı
Beygir Gücü (l BG=75 kgm / saniye=0,746 KW)
Ø IHP- Gösterge beygir gücü(Indicated horse power): Bu motor silindirlerindeki
basınçtan tayin edilir veya makine şemasından hesaplanır,
Ø BHP=Fren beygir gücü(brake horse power) :Bu pervane şaftını çevirmek için
gerekli olan beygir gücüdür.
Ø Silindirlerdeki iş kaybından dolayı BHP, IHP’den küçüktür.
Ø SHP= Şaft beygir gücü(Şhaft herse power) veya DHP=yürütme beygir
gücü(propeller horsepower): Şaftın dönüşü torsion meter ile ölçülerek tayin
edilir.
Ø EHP=Etkin beygir gücü(effective borse power) : Teknenin tam olarak hareketi
için gerekli olan güçtü. Bu tecrübe seyirle ölçülür.
Ø HP==0,23xSHP’dir.
Ø 300 ile 5000 tonaj arasındaki teknelerde EHP=(0,15~0,30) BHP olarak
ölçülmüştür.
 | Click this bar to view the original image of 622x588px. |
Tablo 1.1: Makine secim seması
Teknenin Hızı ile Boyu Arasındaki Bağıntı
Bilindiği gibi l knot==1852 metre/saattir.
Hız (Knot)
V
Hız uzunluk oranı= --------------------------------- = ----
V
Teknenin normal hızı=------------------------ = 1’dir.
( Ekonomik Hız)
Ağır yol için hız,
Lx0.8 ’den azdır.
Tam yol için hız, kare kök L x l,2’den fazladır.
Teknenin yapım stilinin özel olması veya çok büyük bir makine kullanılması
sonucunda tam yol da hız l, 5 x
L 'ye ulaşabilir. Fakat bunun 2 L olması hemen
imkânsızdır. Bir tekne inşaa edilmesi tasarlandığında düşünülen ekonomik hıza göre
teknenin boyu aşağıdaki tablodan bulunabilir. V/ L =1 eşitliği kullanılarak tablo
hazırlanmıştır.
İstenen ekonomik hız Tekne için gerekli boy
6 knot 6x6 =36 ft
7 kaot 7x7 = 49 ft
8 knot 8x8 = 64 ft
9 knot 9x9 = 81 ft
10 kaot 10x10 = 100 ft
11 knot 11x11 = 121 ft
Tablo 1.2: Hıza göre tekne boyunun hesabı
Eğer yaptırılacak geminin hızının arttırılması isteniyorsa tekneye daha güçlü bir
makine konulması yerine teknenin boyunun arttırılması tercih edilmelidir.
ÖRNEK: 490 Grosstonluk ve uzunluğu 140 ft olan bir trol gemisinin ekonomik hızı
12 knottır.
Hız ile Beygir Gücü Arasındaki Bağıntı
Bunu bir örnek üzerinde inceleyelim, 50 gros tonluk 76 ft uzunluğundaki bir tekne için
| Click this bar to view the original image of 584x229px. |
Tablo 1.3: Hız ile beyğir gücü arasındaki bağıntı
IZLANDA imalati, KIYI BALIKCILIK sektöru icin imal edilen yeni SURAT TEKNELERI :)
YanıtlaSilhttp://www.seigla.is/Pictures/Pictures-en.html