Orkinos ve Ton Balıklarının Ayırt Edilmesi    

---

Sonuçta karşımıza orkinos ve ton ismiyle anılabilecek 10 tür çıkar.

1. Auxis rochei
2. Euthynnus alletteratus ***
3. Eutynnus quadripunctatus ***
4. Katsuwonus pelamis
5. Thunnus alalunga
6. Thunnus thynnus
7. Thunnus (Neothunnus) albacares
8. Thunnus (Parathunnus) obesus
9. Orcynopsis unicolor
10. Scomberomorus commerson

Şimdi tek tek bunlar nedir ne değildir, geniş olarak bahsedelim ... İsim karmaşası ve farklı balıkmış gibi algılamanın önüne geçmek için türlerin eş bilimsel isimlerini (sinonimleri) özellikle verilecektir.





Bu balığa ait bu güne kadar kullanılmış sinonimler (eş isim ; yanlışlıkla yada bilerek aynı balığa verilen diğer isimler) aşağıdadır.

Auxis bisus, Auxis maru, Auxis ramsayi, Auxis rochei, Auxis rochei rochei, Auxis thazard, Auxis thynnoides, Auxis vulgaris, Euthynnus affinis, Scomber bisus, Scomber rochei, Thunnus rocheanus, Thynnus rocheanus


Bu listedeki tüm balıkların bu gün genel kabul gören bilimsel adı Auxis rochei rochei dir (rochei iki tekrarlı yazılır).
Eskiden ise en yaygın kullanılan bilimsel adı Auxis thazard idi.

1. Vucudunun yan taraflarının sırt kısmında daha açık renkli bir alan içinde koyu lacivert - siyah renkli lekeler bulunur.
2. 1. ci ve 2. sırt yüzgeçler arasında geniş bir mesafe vardır.
3. İlkinde 12 den az (10 yada 11) ışın bulunur.
4. Gözünün çapı baş boyunun 1/5.5 ğu kadardır.
5. Göğüs yüzgecinin alt tarafında koyu lekeler yoktur.
6. Boyu 45 cm ye kadar olur.
7. Bir de yukarıdaki resimde gösterilen iki kalça yüzgeci (öne doğru karnın altında yer alan yüzgeç) arasındaki bölgenin sivri olmayışı
   

Bu balık çin kullanılan sinonimler aşağıdadır.

Euthinnus alletteratus, Euthynnus alleteratus, Euthynnus alletteratus, Euthynnus alletteratus alletteratus, Euthynnus alletteratus aurolitoralis, Euthynnus alliteratus, Euthynnus allitteratus, Euthynnus quadripunctatus ***, Euthynnus thunina, Gymnosarda alleterata, Gymnosarda alletterata, Gymnosarda alliterata, Orcynus thunnina, Pelamys alleterata, Scomber alletteratus, Scomber quadripunctatus, Thynnichthys brevipinnis, Thynnichthys thunnina, Thynnus brasiliensis, Thynnus brevipinnis, Thynnus leachianus, Thynnus thunina
(Bayağı çokmuş)

*** Bir şeye dikkat çekmek isterim Akşiray'ın listesinde yer alan Euthynnus quadripunctatus bu balığın sinonim ismidir.
Böylece listemizde 9 balık kalır.

• Birinci ve ikinci sırt yüzgeçleri arasında gayet az bir mesafe vardır. Genelde ikisi birbirine temas eder.
• Birinci sırt yüzgecinde 15-16 arası ışın bulunur.
• Gözü daha küçüktür, (baş boyunun 6 da birinden daha küçüktür)
• Vücudun toplam uzunluğu başın boyunun 4-4.5 katıdır.
• Anal yüzgecin başlangıcı 2. sırt yüzgecin gerisindedir.
• Göğüs yüzgeçlerinin arka ve karın taraflarına doğru esmer siyahımsı bir kaç leke bulunur.
• Boyu 1 metreye kadardır.

Buna ecnebiler Skipjack tuna derler. Türün eş isimleri aşağıdadır.

Euthynnus pelamis, Euthynnus pelamys , Gymnosarda pelamis, Gymnosarda pelamys, Katsowonus pelamis, Katsuwinus pelamis, Katsuwonnus pelamis, Katsuwonus pelamis, Katsuwonus pelamys, Orcynus pelamis, Orcynus pelamys, Scomber pelamides, Scomber pelamis, Scomber pelamys, Thinnus pelamis, Thynnus pelamis, Thynnus pelamys, Thynnus vagans

• Yukarıdaki şekilde görülen iki kalça yüzgeci arasındaki sivri çıkıntı bulunması
• Karında göğüs yüzgec hizasından başlayıp boyuna uzanan hafifçe kavisli 5 esmerimsi bant bulunur
• Anal Yüzgeç (alttaki kuyruğa yakın yüzgeç) başlangıcı 2. sırt yüzgecin arka hizasındadır.
• Boy 70 cm ye kadardır.

Bu türe ise ecnebiler Albacore derler. Bizde uzun kanat ton yada akorkinoz adıyla anılır. Eş isimleri aşağıda listelenmiştir.

Albacora alalonga, Germo alalonga, Germo alalunga, Germo germo, Germo germon, Germo germon steadi, Orcynus alalonga, Orcynus alatunga, Orcynus germo, Orcynus germon, Orcynus pacificus, Scomber alalunga, Scomber alalunga, Scomber alatunga, Scomber albicans, Scomber germo, Scomber germo, Scomber germon, Thunnus alalonga, Thunnus alalunga, Thunnus alalunga, Thunnus germo, Thunnus pacificus, Thynnus alalonga, Thynnus alalunga, Thynnus pacificus




Göğüs yüzgeci başının uzunluğundan daha büyüktür, ucu anal yüzgeç hizasını geçer.
Boyu 1 metreye kadardır.

Orkinos ve ton balığı dediğimiz asıl balıktır. Ecnebiler Northern bluefin tuna ismiyle anarlar.


Bu güne kadar kayda geçen eş isimleri şunlardır:

Albacora thynnus, Orcynus secondidorsalis, Orcynus thynnus, Scomber thynnus, Thunnus secundodorsalis, Thunnus thynnus, Thunnus thynnus coretta, Thunnus thynnus saliens, Thunnus thynnus thynnus, Thunnus thynus, Thunnus vulgaris, Thynnus linnei, Thynnus mediterraneus, Thynnus secundodorsalis, Thynnus thynnus, Thynnus vulgaris

• Gözler küçük olup çapı iki gözü arasındaki mesafenin üçte birinden daha küçüktür.
• 2. sırt yüzgeci ve anal yüzgecin uzunluğu kuyruk yüzgecinin bir parçasından daha kısadır.
• Bu iki yüzgeç orak şeklinde olup yükseklik bakımından 1. sırt yüzgecini geçerler.
• Göğüs yüzgeci oldukça küçük olup baş boyu bu yüzgecin boyunun 1.5 katı kadardır.
• Boyu 3 metreye kadardır.

Batıda Yellowfin tuna bizde sarıkanat ton adıyla anılır.


Bu türe ait eş isim listesinde 40 dan fazla isim vardır. Burada vermeye çok gerek yok, zira karıştırılması zor bir balıktır.

• Göğüs yüzgeci baş boyundan kısadır. Anal yüzgeç hizasını varmaz.
• Anal yüzgeç ve ikinci sırt yüzgeci birinci sırt yüzgecinden ve kuyruğunun bir lobundan (bölmesinden) daha uzundur.
• Yeni yakalanmış bireylerde bu yüzgeçler sarı renklidir.
• Boy 2 m ye kadardır.

İngilizcede Bigeye tuna Türkçede İrigöz Ton adıyla anılan bu türün boyu 1 metreyi aşabilir.

Toplam 18 eş ismi vardır. Bunlarda tür ismi;
obesus, sibi, mebachi, abesus ve atlanticus kelimeleriyle ile biter. Yani diğer türlerle karışacak benzerlik yoktur.

Adından da anlaşılacağı üzere gözleri büyüktür. İki gözün arasındaki mesafe göz çapının 3 katından daha küçüktür.
Göğüs yüzgeçleri büyük olup uzunluğu birinci sırt yüzgecinin sonuna kadar varmaktadır.



Palamut kolyozu adı verilen ve ecnebiler tarafından plain bonito olarak isimlendirilen 130 cm ye kadar büyüyebilen bir türdür.


Bu türün eş isimleri aşağıdadır.

Cybium altipinne, Cybium bonapartii, Cybium veranyi, Orcynopsis unicolor, Pelamichthys unicolor, Pelamys unicolor, Sarda unicolor, Scomber unicolor, Thynnus peregrinus




Palamuta çok benzeyen, fakat özellikle başın arkasındaki dikine zigzaglı çizgi ve palamutun sırtındaki yatay çizgi yerine belirsiz noktalar bulunmasıyla ayırdedilir.





İngilizcede Narrow-barred Spanish mackerel, ülkemizde palamut kolyozu adıyla bilinir. 2 metreyi aşan boya sahip olmasıyla kolyozla pek alakası yoktur.


Burada anılan diğer türlerden bariz olarak farklıdır.
Uzun ince boylu, birinci sırt yüzgeci de uzun, bedeni benek ve karışık harelerle kaplıdır.

---