Mevki
tayini navigasyonun sağlamasıdır. Bizler mevki tayini sayesinde deniz üzerinde
nerde olduğumuzu veya varsa rotamız üzerinde nerde olduğumuzu ve eğer saptıysak
ne kadar saptığımızı tayin edebiliriz. Bunu için kullandığımız birçok yöntem
vardır. Bunlardan en kolayı gps üzerinden tayindir. Bir başkası ise deniz
haritaları üzerinden çeşitli araçlarla yapılan mevki tayinidir. Biz harita
üzerinde yapılan mevki tayinlerinden ikisini göreceğiz.
İki maddeden alınan iki kerterizle mevki tayini: Bu yöntem aynı anda görülebilen iki kerteriz nesnesi olduğu zaman uygulanabilir. Kerteriz pusulası ile aldığımız kerteriz açıları pusula gülü yardımıyla haritaya çizilir ve bu iki kerteriz çizgisinin kesiştiği yer bizim harita üzerindeki kesin mevkiimizdir. Burada dikkat edilmesi gereken kerteriz aldığımız cisimlerin bizden uzaklığıdır. Eğer kerteriz aldığımız cisimler bize yakınsa yapılacak birkaç derecelik hata çok önemli değildir fakat bu cisimler bizden uzak ise açılar çok büyük bir dikkatle ölçülmelidir. Yapılacak 1˚lik hata 60 millik bir mesafede rotamızdan 1mil açıklık verir.
İki maddeden alınan iki kerterizle mevki tayini: Bu yöntem aynı anda görülebilen iki kerteriz nesnesi olduğu zaman uygulanabilir. Kerteriz pusulası ile aldığımız kerteriz açıları pusula gülü yardımıyla haritaya çizilir ve bu iki kerteriz çizgisinin kesiştiği yer bizim harita üzerindeki kesin mevkiimizdir. Burada dikkat edilmesi gereken kerteriz aldığımız cisimlerin bizden uzaklığıdır. Eğer kerteriz aldığımız cisimler bize yakınsa yapılacak birkaç derecelik hata çok önemli değildir fakat bu cisimler bizden uzak ise açılar çok büyük bir dikkatle ölçülmelidir. Yapılacak 1˚lik hata 60 millik bir mesafede rotamızdan 1mil açıklık verir.
Doğuya doğru giden bir teknenin iki farklı noktadan mevkii tayini
Bir kerteriz
ve derinlik tayini ile: Alınan tek kerteriz bize üzerinde bulunduğumuz
hattı verir. Bu hattın neresinde olduğumuzu haritadaki derinliklerden
yararlanarak bulabiliriz. Bu yöntem derinliğin değişmediği geniş alanlarda bize
ancak fikir verebilir .
Tek bir kerteriz ve derinlik ile yapılan mevkii tayini
MEVKİ KOYMAK
 |
Resim-132: Sekstant. Göksel (astronomik) navigasyonun vazgeçilmez elemanı
|
Deniz üstünde navigasyon teknede mevki koymakla başlar.
Teknesinin nerede olduğunu bilmek bir denizci için en önemli husustur, çünkü denizdeki tekneler, karadaki arabalardan farklı olarak sağa çekip etraftakilere “nerede olduklarını” soramazlar!
Günümüzde GPS (Global Positioning System) sayesinde gayet kolaylaşmış olan mevki koymak meselesi, yüzyıllardır denizcilerin en çok uğraştığı konulardan birisidir.
Teknesinin nerede olduğunu bilmek bir denizci için en önemli husustur, çünkü denizdeki tekneler, karadaki arabalardan farklı olarak sağa çekip etraftakilere “nerede olduklarını” soramazlar!
Günümüzde GPS (Global Positioning System) sayesinde gayet kolaylaşmış olan mevki koymak meselesi, yüzyıllardır denizcilerin en çok uğraştığı konulardan birisidir.
 |
Resim-133: Yakın yerden kerteriz almak, uzaktakine göre daha avantajlıdır
|
Teknenin haritadaki yeri enlem ve boylamla ifade edilir.
Denizcilikte koordinat olarak bilinen, düşey ve yatay hayali doğruların kesişme noktaları olarak tanımlayabileceğimiz enlem ve boylamlar, kabaca bir küre şeklinde olan gezegenin 360 eşit aralığa bölünmesi ile oluşturulmuştur.
0 noktası yatay düzlemde ekvator, düşeyde ise Londra yakınlarındaki Greenwich kasabasından geçmektedir.
Enlemler birbirlerine paralel doğrulardır, bu adla da anılırlar. Boylamlar ise kutup dairelerine doğru gittikçe daralırlar.
Koordinat sisteminde mevki pratikte dakikaya kadar ifade edilir, genelde saniyeler belirtilmez.
Örneğin Bodrum Limanındaki bir teknenin koordinatları 37 derece 02 dakika Kuzey ve 27 derece 24 dakika doğu gibidir
Modern sistemlere geçmeden önce klasik usullerden bahsedelim: Mevki koymak için ya deniz üstünde görülür mesafede yerleri belli iki noktaya, ya da bir nokta ve hızı/rotası belli bir tekneye ihtiyaç duyulur.
Denizcilikte koordinat olarak bilinen, düşey ve yatay hayali doğruların kesişme noktaları olarak tanımlayabileceğimiz enlem ve boylamlar, kabaca bir küre şeklinde olan gezegenin 360 eşit aralığa bölünmesi ile oluşturulmuştur.
0 noktası yatay düzlemde ekvator, düşeyde ise Londra yakınlarındaki Greenwich kasabasından geçmektedir.
Enlemler birbirlerine paralel doğrulardır, bu adla da anılırlar. Boylamlar ise kutup dairelerine doğru gittikçe daralırlar.
Koordinat sisteminde mevki pratikte dakikaya kadar ifade edilir, genelde saniyeler belirtilmez.
Örneğin Bodrum Limanındaki bir teknenin koordinatları 37 derece 02 dakika Kuzey ve 27 derece 24 dakika doğu gibidir
Modern sistemlere geçmeden önce klasik usullerden bahsedelim: Mevki koymak için ya deniz üstünde görülür mesafede yerleri belli iki noktaya, ya da bir nokta ve hızı/rotası belli bir tekneye ihtiyaç duyulur.
 |
Resim-134: İngiltere ya da
kıta Avrupa’sının Batı Limanlarından çıkan bir yelkenlinin,
Karayip’lere ulaşması için izlenen standart yolu Kolomb şöyle ifade
etmişti: “Tekne içine yerleştirdiğin tereyağ eriyene kadar güneye git,
sonra batıya dön ve ticaret rüzgarlarını arkana alarak seyir yap!
Karşına çıkan ilk kara parçası Batı Hint Adaları olacaktır” …
|
A-İki nokta ile mevki koymak.
Eğer görünür mesafede, teknemiz ile olan açıları belli, yerleri-yani
koordinatları-belli en az iki nokta tespit edebilirsek buralardan kerteriz alarak teknemizin yerini tespit edebiliriz.
Bu iş için el pusulası veya diğer bir deyişle kerteriz pusulası kullanılır.
Kerteriz alırken açıları birbirine uygun noktalar seçilmelidir. 30-150 derece arası değerler en uygun değerlerdir.
Kerteriz alınan noktadan çok uzakta bulunulması hata payını arttırır. (Resim-133)
Nispi kerteriz, teknenin omurga hattı ile olan açıyı gösterirken, gerçek kerteriz ile kast edilen pusulada 0 derece ile olan açısı ifade edilir. (Resim-135)
Transit mevki hattı, koordinatları belli iki noktanın tekneyle aynı hizaya gelmesi ile konulur.Bu iş için el pusulası veya diğer bir deyişle kerteriz pusulası kullanılır.
Kerteriz alırken açıları birbirine uygun noktalar seçilmelidir. 30-150 derece arası değerler en uygun değerlerdir.
Kerteriz alınan noktadan çok uzakta bulunulması hata payını arttırır. (Resim-133)
Nispi kerteriz, teknenin omurga hattı ile olan açıyı gösterirken, gerçek kerteriz ile kast edilen pusulada 0 derece ile olan açısı ifade edilir. (Resim-135)
GPS kullanarak benzer şekilde mevki
koymanın bir diğer yolu da, koordinatları belli bir yere giderken
seyredilen rotaya göre sadece tek bir koordinatı kullanarak, söz konusu
yere yaklaşmaktır. Özellikle doğu-batı doğrultusunda, enlem; kuzey-güney
doğrultusunda ise boylam kullanılır.
B-Eğer teknenin çıkış yeri belliyse, ve yine sürati ve rotasında hiç hata yapılmamışsa, ikinci bir zamanda tekrar mevki koymak kolaydır.
B-Eğer teknenin çıkış yeri belliyse, ve yine sürati ve rotasında hiç hata yapılmamışsa, ikinci bir zamanda tekrar mevki koymak kolaydır.
Ancak denize ait akıntılar, süratteki
artış ve azalmalar bu hesaplamada hatalar olmasına yol açabilir. İki
nokta ile mevki koymak kadar güvenilir değildir. Parakete seyri olarak
ifade edilen bu yöntemle denizciler yüzyıllardır güvenle
seyretmişlerdir.
http://www.lotusseyirdefteri.com/mevki_koymak.html
0 yorum :
Yorum Gönder
ÜYE OLMADAN YORUM YAPABİLİRSİNİZ.
Yazınız denetlendikden sonra yayınlanacakdır.
yazınıza verilen cevapdan haberdar olmak isterseniz, aşağıdaki ( E-posta yoluyla abone ol ) tıklayıp @posta adresinizi yazın onaylayın, yazınıza verilen cevap yorum size @posta olarak bildirilecekdir.