Gemi İle İlgili Bazı Terimler

• Ana Güverte: Geminin veya teknenin üzerinde yürünen en üstteki güvertesidir.
• Güverte: Geminin süreklilik gösteren yatay yüzeylerine denir.
• Karina: Geminin su altında kalan dış yüzeyidir.
• Sintine: Geminin iç dip kısmıdır.
• Borda: Geminin dış yan yüzeyidir.
• Alabanda: Geminin iç yan yüzeyidir.
• Baş: Geminin ön ve ileri kısmıdır.
• Baş Bodoslama: Geminin şiyer eğrisinin baş tarafta bittiği nokta ile omurga
hattının baş tarafta bittiği noktayı birleştiren (geminin baş tarafta profil resmini
tamamlayan) eğriye denir.
• Double-bottom: Geminin dip kaplama sacı ile ambar dip kaplama sacından
oluşan ortak yapı elemanlarına denir.
• Dümen: Gemiyi istenilen yöne çevirmek (steering) için saç veya tahtadan
yapılan, genellikle kıçta pervane arkasına tarafa monte edilen yelpaze şeklindeki
parçaya denir.
• Kasara: Geminin baş, orta ve kıç kısımlarında ana güverte üzerinde yapılan tek
güverteli üst binalara denir.
• Kıç: Geminin geri tarafıdır.
• Kıç Bodoslama: Teknenin şiyer eğrisinin kıç tarafta bittiği nokta ile omurga
hattının kıç tarafta bittiği noktayı birleştiren (geminin kıç tarafta profil resmini
tamamlayan) eğriye denir.
• Baş Kasara: Gemi güvertesinin baş kısmında inşaa edilen tek güverteli üst
binadır.
• Omurga: Geminin postalarının üzerine oturtulup bağlandığı ve baştan kıça
kadar devam ettiği ağaç veya çelik levha şeklindeki parçalardır.
• İskele: Geminin sol yarısı, sol tarafıdır.
• Sancak: Geminin sağ yarısı, sağ tarafıdır.
• Omuzluk: Gemi paralel gövdesinin kıçta ve başta daralarak devam ettiği
kısımlara denir.
• Rota: Geminin üzerinde gittiği çizgidir.

Gemi Geometrisi

Gemi Ana Boyutları

Baş Dikey - Fore Peak(FP) :Gemi baş bodoslaması ile dizayn su hattının kesiştikleri noktadan dizayn su hattına dik olarak geçen düşey doğru.

Kıç Dikey - After Peak (AP): Dümen rodu ekseni ile dizayn su hattının kesiştiği noktadan dizayn su hattına dik olarak geçen düşey doğru.

Tam Boy - Lenght Overall (LOA) : Ortogonal koordinat sisteminde XOZ düzleminde (geminin profil resmi üzerinde) geminin baş ve kıç bodoslamalarının en uç noktaları arasındaki en büyük yatay uzunluktur.

Su Hattı Boyu - Lenght of Waterline (LWL): Geminin yüzdüğü sakin su hattı düzleminin baş ve
kıç bodoslamaları kestiği noktalar arasındaki uzunluktur.

Dikeyer Arası Boy - Lenght Between Perpendiculars (LBP): Yüklü su hattının (dizayn su hattı) baş bodoslamayı kestiği noktadan geçen dikey (baş dikey) ile kıçta dümen
rotu ekseninden (dümen şaft ekseni) geçen dikey (kıç
dikey) arasındaki uzunluktur.

]Genişlik - Breadth (B): Gemi ortasında alınan enine kesitin (orta kesit) veya en geniş kesitin bordadan bordaya uzunluğudur.

Yükseklik (Derinlik) Depht (D): Profil resminde mastoride, geminin en alt noktası ile (kaide veya omurga hattı) en üst noktası arasında kalan düşey uzunluktur.

Draft (su çekimi) Draught (T): Geminin kaide hattı ile yüzdüğü su hattı düzlemi arasındaki düşey uzaklıktır.

Fribord Freeboard (f): Profil resminde, orta kesit üzerinde yüklü su hattı ile güverte şiyer hattına ait nokta arasında kalan düşey
uzunluktur. Bu değer su üstü geometrisini karakterize eden bir değerdir. f = D - T dir.

Mastori Midships (O): Baş ve kıç dikeyler arası uzaklığın ortası

Orta Simetri Düzlemi Centreplane (CL) Gemiyi boyuna yönde sancak ve iskele olarak iki simetrik parçaya bölen düzlem

Temel Hattı -Kaide Hattı Baseline (BL): Gemi boyunca dip kaplaması ile simetri düzleminin kesiştiği hat. Bu genellikle yatay bir doğru olmakla birlikte balıkçı gemisi veya römorkör gibi kıçta büyük bir pervane yuvasına sahip olması gereken gemi tiplerinde kıça eğimli
olabilir

Orta Kesit Midship Section: Gemi boyunca en büyük alana sahip kesittir. Genellikle bu kesit gemi ortasında yani mastoride yer alır ancak bazı hallerde daha kıça veya çok daha nadir olarak başa kaymış olabilir

Paralel Gövde - Boyu Paralel Body (Lp): Geminin en kesitlerinin sürekli olarak, değişmeyen ve sabit kalan bölümüne paralel gemi gövdesi denilmektedir. Bu kısımdaki her kesit, birbirinin geometrik bakımdan eş değeridir.

Şiyer Hattı - Sheer Line :Gemi ana güverte profilinin orta simetri düzlemi üzerindeki izdüşümüdür. Şiyerin en düşük noktası genellikle mastoridedir ve özellikle başa doğru şiyer profili artar.Modern gemilerde şiyer hattı daha nadir olarak

Güverte Sehimi - Deck Camber :Gemi ana güvertesi üzerinde bordadan orta simetri düzlemine doğru ölçülen yükseklik farkıdır. Standard bir değer olarak gemi genişliğinin 1/50’si alınabilir.
Gemi Deplasman Hacmi

Deplasman hacmi : Geminin yüzdüğü su hattı altında kalan hacmine deplasman hacmi (m3) denir.
Deplasman Hacmi= Blok Katsayısı . Su Hattı Boyu .Genişlik . Draft
=CB . LWL. B. T
Deplasman (Δ): Deplasman, gemi gövdesinin su içinde işgal ettiği hacimdeki su ağırlığına eşittir.
Deplasman= Deniz Suyu Özgül Ağırlığı . Deplasman Hacmi
Yani: Δ = γ. dir.
Burada: γ suyun özgül ağırlığıdır.

Deniz Suyu Özgül Ağırlıkları
Denizler γ (t/m3 )
Karadeniz 1.014
Marmara 1.020
Akdeniz 1.030

Geminin Form Katsayıları

Bir geminin inşa ve işletim maliyetleri, taşıma kapasitesi, yerleşim özellikleri, sevk
karakteristikleri, hız, stabilite, enine ve boyuna mukavemet ve yapısal dizayn özellikleri gibi temel tekno-ekonomik performans karakteristiklerini etkileyen en önemli elemanı tekne boyutları ve formudur.

Blok Katsayısı (Block Coefficient CB ): Geminin su altı geometrisine ait hacim
olsun. Bu hacime dıştan teğet ve boyutları LWL, B, T olan dikdörtgen prizmayı düşünelim.
Bu iki hacim arasındaki orana, blok katsayısı denir
Blok Katsayısı = Deplasman Hacmi / Su Hattı Boyu . Genişlik
CB=Deplasman hacmi / LWL. B

Gemi Çeşitleri --- Blok Katsayısı
Tankerler --- 0.75–0.80
Yük gemileri --- 0.72–0.78
Konteyner gemileri --- 0.70–0.74
Koster --- 0.62–0.70
Yolcu gemileri --- 0.55–0.60
Balıkçı gemileri --- 0.50–0.55


Gemi blok katsayısı

Orta Kesit Katsayısı (CM ): Gemi orta kesitinin su hattı altındaki kesit alanı (AM) ile,kesit alanı B.T olan dikdörtgen alanı arasındaki orana orta kesit narinlik katsayısı denir.
Prizmatik Katsayı (Cp ): Gemi su hattı hacminin, tabanı A (orta kesit alanı)
yüksekliği LWL, genişliği B olan prizmanın hacmine oranına prizmatik katsayı denir.
Prizmatik katsayı, gemi deplasman hacminin, gemi boyunda ve kesiti geminin orta kesit
alanına sahip olan prizmatik bir cismin hacmine oranıdır.

Cp =Deplasman hacimi /B.T= LWL. B. T. CB / LWL. B. T. CM
CP= CB / CM
Not: CM ≤ 1 olduğundan Cp > CM


Gemi su altı hacmi

Su Hattı Narinlik Katsayısı (CW): Su hattı alanı AWL nin, alanı LWL . B olan dikdörtgen alanın oranına su hattı narinlik katsayısı denir.


Gemi su hattı kesiti alanı

Endaze
Endaze; gemi en kesitlerinin (postalarının), profil ve su hatları görüntüsünün teknik
resim kuralları dışında ek kabullerle çizim kağıdı üzerinde gemi formunun ifadesidir.
Endaze Teorisi
Bir geminin boy simetri eksenine dik, yatay ve paralel düzlemler ile ara kesitlerini göz
önüne alalım. Şimdi bu kesitler oldukça sık olarak seçilirse kıçtan başa kadar gemi formunun
nasıl değiştiği açıkça görülür. Aynı işlemi su hattına paralel olarak birbirine paralel birçok
düzlemlerle keserek de yapabiliriz. Böylece aşağıdan yukarıya doğru gemi kesitlerinin nasıl
değiştiği görülür. Boy simetri eksenine dik enine düşey düzlemler ile gemi ara kesitlerini
veren düzlemlere posta düzlemleri, yatay düzlemler ile gemi ara kesitlerini veren düzlemlere
su hattı düzlemleri, boy simetri eksenine paralel ve düşey düzlemler ile gemi ara kesitlerini
veren düzlemlere ise batok düzlemleri denir.
Eğer bu üç tip düzlemlerle geminin ara kesitlerini sistematik olarak çizip bir düzen
dâhilinde sıralarsak geminin endaze planını çizilmiş olur. Gemiye ait diğer herhangi bir kesit
elde edilmek istendiğinde endaze planındaki verilerden hareket edilerek çizilebilir. Posta
kesitleri görünüşünü içine alan plana gövde planı veya en kesitleri planı denir. Su hattı
düzlemlerinin kesitlerini gösteren plana su hatları planı veya resmi denir. Batok
düzlemleriyle ara kesitleri gösteren plana ise profil veya batok eğrileri planı (profil resmi)
denir.
Endaze Resmi TanımıGemi resmi, inşaatı düşünülen bir geminin formunu kağıt üzerinde tanımlamaktır.
Gemi formunu tanımlayan bu çizime form planı veya endaze resmi adı verilir.

Endazeyi oluşturan temel hatlar ve düzlemler

Ofset Tablosu Oluşturmak
Gemi en kesitlerinin değişik su hatlarındaki yarı genişlik değerlerinin belirtildiği
tabloya ofset tablosu denir. Endazeyi çizebilmek için ofset tablosunun bilinmesi gerekir.
Endazenin çizimi sırasında bazı eğrilerin zaman zaman düzeltilmesi (tashihi) gerekebilir. Bu durumda düzeltilen şekle göre ofset tablosundaki ilgili değerlerin değiştirilmesi gerekir.

ÖRNEK: Koster gemisinin ofset tablosunu oluşturmak.

• Dikeyler Arası Boy : LBP = 70 m
LBP / B = 5,5 (bu değer gemi tipi ve boyuna göre değişir)

• Genişlik: B = LBP / 5,5 = 70 / 5,5 = 12,72 m
B / T = 2,15 (bu değer gemi tipi ve boyuna göre değişir)

• Draft : T = B / 2,15 = 5,91 m
f = T . 0,25 (bu değer gemi tipi ve boyuna göre değişir)

• Fribord: f = T. 0,25 = 5,91. 0,25 = 1,47 m
D = T. 1,25 (bu değer gemi tipi ve boyuna göre değişir)

• Derinlik: D = T. 1,25 = 5,91. 1,25 = 7,38 m
LWL = LBP.1,03 (bu değer DAWSON koster serileri için verilmiştir)

• Su Hattı Boyu : LWL = LBP.1,03 = 70 . 1,03 = 72,1 m
LOA = LBP.1,06 (bu değer DAWSON koster serileri için verilmiştir)

• Tam Boy : LOA = LBP.1,06 = 70 . 1,06 = 74,2 m
Δ =CB . LWL. B. T. γ formülünden

• Deniz Suyu Yoğunluğu: γ = 1,020 t/m3 (tablo 1.2.dan)

• Blok Katsayısı: CB = 0,65 (tablo 1.3.dan)

• Deplasman Tonajı: Δ =CB . LWL. B. T. γ = 0,65.72,1.12,72.5,91.1,020 =
3593, 55 ton

NOT: Kabaca kosterlerde deplasman tonajının % 70‘i yük taşıma kapasitesini
verir.(Yük Taşıma Kapasitesi = Δ . 0,70 )

• Postalar arası mesafe = LBP / 10 = 70 /10 = 7 m (on posta sistemine göre)

• Su Hatları arası Mesafe = T / 6 = 5,91 / 6 = 0,98 m

Gemi TonajlarıDünyada ilk tonaj tanımı 1423 yılında Britanya hükümetinin ticaret gemilerinin taşıdıkları yükten vergi almak için çıkardığı yasa ile gündeme gelmiştir. Bu tarihten itibaren
denizci devletlerin hepsi kendi kontrollerindeki gemi ve limanlarda uygulanmak üzere tonaj tanımlarını çıkarmışlar ve gemi sahipleri (ve dolayısıyla dizaynerler) ise tonajı düşük tutabilmek için tanımların verdiği esneklikleri kullanmışlardır. Bir geminin taşıyacağı yükü,ödeyeceği vergiyi ve gereksinimi olan personel sayısı ve niteliğini tayin etmek üzere bazı kapasite ölçümlerine ve bunların uluslararası kabul edilmiş resmi anlamlarına ihtiyaç vardır. Bu ölçümlerin genel ifadesi tonaj(tonnage) terimi ile belirtilir.

Gros Tonaj (GT) (Gross Tonage)Geminin hacimsel kapasitesinin bir ölçüsü olup tekne, üst yapı ve tüm kapalı alanların
hacimlerinin toplamından oluşur. Bu tonaj havuzlama, pilot hizmetleri ve sörvey
işlemlerinde esas alınır.

Net tonaj (NT) (Net Register Tonnage)
Bir geminin gross tonajından yaşama ve seyir yerleri; portuç, safra ve tatlı su tankları,tankerlerde pompa dairesi, donkey ve kazan daireleri, yürütücü yerler ve yelken mağazası gibi hacimler çıkartıldıktan sonra elde edilen tonaj değeridir. Başka bir deyimle geminin kazanç sağlamakta kullanılan kapalı yerlerinin hacmidir.Liman ve kargo vergilerinde bu tonaj esas alınır.

Detveyt Tonaj (D.W.T) (Deadweight Tonnage)
Kısaca D.W.T. olarak yazılan bu ağırlık ölçüsü bir geminin taşıyabileceği toplam
ağırlığı gösterir. Bu ton, geminin yaz yükleme hattında, tuzlu suda yükleyebileceği yük,yakıt, su, kumanya, istif gereçleri, gemi gereçlerinin toplam ağırlığını, 2240 libre (1016 Kg) l ton olmak üzere ifade eder. Detweyt ton bir geminin taşıyabileceği yükün ağırlığınıgöstermesi bakımından gemi kiralama işlerinde önemlidir. Yük gemilerinin kapasitelerini
tanımlamak için detweyt ton kullanılır. Geminin yapacağı sefere, yol üzerinde varsa yakıt, su alma olanaklarına göre taşıyacağı yükün miktarı da değişir. Su yerine yük taşımak esasolduğuna göre yeterli yakıt ve su aldıktan sonra istif gereçleri de dikkate alınarak geminin ağırlık olarak yükleyebileceği yük miktarı DWT saptanır ve sözleşmeye yazılır.

Deplasman Tonaj (D.T) (Displacement Tonnage)
Bir geminin belirli bir durumda yüzerken taşırmış olduğu suyun miktarıdır. Bu değer ton olarak veya metre küp olarak ifade edilir. Ton olarak geminin ve içindekilerin ağırlığıdır.Metre küp olarak ise geminin su hattının aşağısında kalan bölümünün hacmini ifade eder.

ŞİYER EĞRİSİ (SHEER LİNE)


Şiyer Eğrisinin Tanımı ve Önemi
Gemi güvertesi ile bordasının kesiştiği noktalardan oluşan ve gemi profil resmini
üstten tamamlayan eğriye şiyer eğrisi denir.Şiyer, geminin baş ve kıç vurma hareketinde güvertenin yeterli bir kurululukta kalmasını ve geminin denizciliğini olumlu yönde etkiler.